IQF و تونل انجماد و کاربرد آن در صنایع تبرید چیست؟
فناوری انجماد IQF
فناوری IQF مخفف عبارت ”Individual Quick Frozen ” و به معنای انجماد سریع تکی است. روش انجماد IQF به دلیل توانایی آن در منجمد کردن جداگانه تمام اجزای محصول و جدا نگه داشتن انها از یکدیگر بسیار کاربردی است. فریزرهای IQF طوری طراحی شده اند تا با ارتعاش و لرزش هنگام فرآیند انجماد اطمینان حاصل شود که محصولات جدا از هم و بدون هیچ گونه توده ای منجمد میشوند. این فناوری تولید کنندگان و شرکت های بسته بندی محصولات غذایی را قادر میسازد تا محصولاتی مانند نخودفرنگی، لوبیا، توت فرنگی، زغال اخته، و سایر محصولات مشابه را به گونه ای که فریزرهای معمولی نمیتوانند منجمد کنند را منجمد کنند.
انجماد سریع
مواد غذایی و فرآورده هایی که طی انجماد سنتی و کند منجمد می شوند، هنگام یخ زدگی خشک شده و آسیب می بینند. همچنین تشکیل کریستال های یخی به دیواره های سلولی محصولات غذایی آسیب می رساند و کیفیت مواد غذایی را کاهش میدهد.
با این وجود در فرآیندهای انجماد سریع مانند IQF امکان تشکیل بلور یخ داده نمی شود.
فرآیند تبلور یخ بین ۳۰ تا ۲۵ درجه فارنهایت یا ۱ تا ۴ درجه سانتیگراد انجام میگیرد.
فریزرهای IQF محتوای خودرا بسیار سریع منجمد می کنند و در سریعترین زمان ممکن از این منطقه دمایی مهم عبور می کنند و در نتیجه مواد غذایی به سرعت منجمد میشوند بدون اینکه بلورهای یخی فرصت تشکیل شدن پیدا کنند و در نتیجه کیفیت محصول حفظ میشود.
تونل انجماد چیست؟
تونل انجماد فریزر ویژه ای است که قادر به منجمد کردن مقادیر زیادی محصول در مدت زمان کوتاه می باشد. در این تونل محصولات باید بدون ایجاد هیچ گونه توده در اثر چسبیدن محصولات به یکدیگر و بسیار سریع منجمد شوند تا کیفیت، طعم و رطوبت محصولات حفظ شود. استفاده از فناوری های نوین انجماد می تواند در رسیدن به روشی جهت نگهداری و بسته بندی محصولات با حفظ کیفیت آنها کمک زیادی نماید.
برای نگهداری محصولات در سردخانه، محصولات با دمای زیاد یا طبیعی را وارد قسمت پیش سرد کن یا تونل انجماد می کنند و با سرعت بالا، دمای محصولات پایین می آورد وقتی دمای محصولات به دمای مورد نیاز جهت نگهداری در سردخانه رسید؛ آنها را جهت نگهداری به سردخانه انتقال می دهند.
لازم به ذکر است که کیفیت و طول عمر محصولات به زمانی که از تونل انجماد تا زمان انتقال به سردخانه طی می کند بستگی دارد.
مزایای تونل انجماد و IQF
۱- برای مواقعی است که زمان کمی برای انجماد سریع محصولات داریم، چرا که انجماد سریع مانع از تشکیل کریستال های یخی بزرگ که در محصولات به وجود می آیند می شود، این کریستال های یخی باعث افت کیفیت مواد غذایی خواهد شد.
به همین خاطر انجماد سریع باعث ماندگاری بالاتر در مزه، رنگ، بو و حفظ شکل مواد غذایی می شود.
۲-مصرف بهینه انرژی به صاحبان مشاغل کمک می کندتا هزینه های طولانی مدت را مهار کنند و سود خود را به صورت تصاعدی افزایش دهند.
۳-از ویژگی های روش IQF می توان به قابلیت جداسازی محصولات در زمان انجماد است که در بالا رفتن کیفیت محصولات تاثیر بسزایی دارد.
تونل انجماد تا دمایی منفی چهل درجه را می تواند ایجاد نماید
انواع تونل انجماد
همانطور که در ابتدای مقاله ذکر کردیم، انجماد به دو روش آهسته و سریع قابل انجام است که انجماد سریع خود به چند روش متفاوت صورت میگیرد. یکی از روشهای انجماد به روش سریع تونل انجماد است که این نیز به دو شکل قابل انجماد است؛ تونلهای انجماد خطی و تونلهای انجماد مارپیچی. در تونل خطی برای انجماد مواد غذایی آنها را در هوای سرد غوطهور میکنند که برای انجماد انواع سبزیجات مانند نخود فرنگی، لوبیا سبز، قارچ و … مورد استفاده قرار میگیرند. اما تونلهای انجماد مارپیچی، برای انجماد مواد غذایی در خطوط تولید مورد استفاده قرار میگیرند؛ چرا که این تونلها چیزی حدود ۲۰۰ تا ۱۲۰۰۰ کیلوگرم در ساعت ظرفیت دارند.
در روش iqf، عبور جربان هوای سرد از محصولات در زمانی کوتاه باعث انجماد مواد غذایی میشود؛ این یک نوع روش مکانیکی به شمار میرود. در واقع در این روش جریان هوای سرد شدیدی از طریق فن از اطراف محصولات عبور میکند و این اقدام منجر به منجمد شدن محصولات میشود. اما یکیدیگر از روشهایی که با کمک آن محصولات را درون تونلهای انجماد منجمد میکنند،
غرقسازی محصولات درون مایع نیتروژن با دمای بسیار پایین است. با توجه به انواع تونل انجماد، تونلهای انجماد خطی تا ۱۲ تن و تونلهای انجماد مارپیچی تا ۳ تن در ساعت ظرفیت دارند. تجهیزات ساخت این تونلها تا حدود زیادی به کاربرد آنها بستگی دارد مثلا بعضی از تونلها را به تسمه نقاله مجهز میکنند. اما در حالت کلی میتوان گفت بیشتر تجهیزات ساخت تونل مشابه با سردخانه است؛ کمپرسور، اواپراتور، تابلو برق و کندانسور جزو تجهیزات ساخت یک تونل به شمار میرود.
انواع تونلهای انجماد بر اساس عملکرد آنها
تونلهای انجماد بر اساس عملکری که دارند نیز به چند دسته تقسیم میشوند. وزشی، تماسی، حاوی نوار نقاله و … انواعی از تونلهای انجماد به شمار میروند که هرکدام بسته به ویژگیهایی که دارند برای منجمد کردن محصولات متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرند. نحوه عملکرد تونل وزشی به این صورت است که هوای سرد به کمک فنها از روی محصولات عبور کرده و باعث منجمد شدن آنها میشود. اما در روشی مانند تماسی مواد در بین جدارهها قرار میگیرند و گاهی نیز مواد را به صورت مستقیم با نیتروژن تماس میدهند.
تونل انجماد چه تفاوتهایی با سردخانه دارد؟
یکی از مشخصترین تفاوتهایی که بین تونل انجماد و سردخانه وجود دارد، سرعت انجماد بالا است. در تونلهای انجماد محصولات با سرعت بسیار بیشتری نسبت به سردخانه منجمد میشوند و این امر میتواند ماندگاری محصول را بالاتر برده و کیفیت آن را تا حدودی بیشتری حفظ کند. به طور کلی هوای گاز سرد به صورت ثابت در اتاق سردخانه زیر صفر تا منفی هیجده درجه وجود دارد و پروسه سرد شدن زمان برتر از تونل انجماد است، اما در تونل انجماد محصولات توسط ریل از داخل تونل انجماد رد می شوند و سریعاً منجمد و سرد می شوند.
همچنین نوع اواپراتور نیز در این دو متفاوت است؛ اواپراتور در تونلهای انجماد معمولا به صورت ایستاده قرار میگیرد. در طریقه ساخت درهای تونل و سردخانه نیز تفاوتهایی وجود دارد؛ طریقه باز شدن و طراحی درب تونلهای انجماد بسیار متفاوت است و جنس ساخت آنها از نوع پی وی سی و یا پلی استر است.
